آمار چيست؟
آمار چيست؟
از واژه آمار 3 معني مي توان برداشت کرد :
الف- اطلاعات عددي :مجموعه اعدادي که به روش خاصي از جامعه تحت مطالعه، جمع آوري وبه صورت جدول ونمودار باشاخه هاي عددي ارائه مي شود .
ب – تئوري اعداد : منظور اصول وقواعدرياضي و احتمالي براي ساختن فرمولها ومحاسبه پارامترهاست .
ج – روشهاي آماري : روشهايي که در جمع آوري،تنظيم وتجزيه وتحليل وتفسير اطلاعات عددي مورد استفاده قرار مي گيرد .
آمار تعريف واحدو روشني ندارد زيراهر شاخه اي از علوم، آنرا وابسته به خودمي داند . اما اکثر آمار شناسان عبارت زير را در تعريف آمار باز گو مي کنند :
آمار علمي است که پيرامون جمع آوري وتنظيم وتحليل وتفسير اطلاعات عددي سخن مي گوید.
آمار امروزه يک تكنولوژي(فناوري) از روشهاي علمي است زيرا ابزار وتکنيک لازم را براي محققين آماده مي کند . هر تحقيق بر پايه سه مرحله بنا مي شود :
1- آماده سازي زمينه تحقيق وطرح آزمایش
2- اجراي طرح تحقيق و مشاهده نتايج و تحليل مشاهدات وکشف اطلاعاتي تازه نسبت به موضوع يا فرضيات تحقيق
3- ساختن قانوني جديد وتوصيف آن وکاربرد آن در آزمايشهاي ديگر
آمار توصيفي، تحليل وتوصيف نمونه ونتايج حاصل از آن است وآمار استنباطي، تعميم نتايج اين نمونه به کل جامعه تحت مطالعه .
موضوع آمار در چند فصل اخير به قدري در ايران مد شده است كه از اين جهت مي توان آن را در رديف قمر مصنوعي قرار داد. با اين تفاوت بزرگ كه همه كس معني قمر مصنوعي را مي داند, ولي كمتر كسي است كه حقيقتاً بداند كه آما ر, مخصوصاً علمي كه به اين نام خوانده مي شود, چه اصول و معنايي دارد.
زنده ياد دكتر عباسعلي خواجه نوري, پدر آمار ايران
بيشتر مردم با كلمه آمار, به مفهومي كه براي ثبت و نمايش اطلاعات عددي به كار مي رود, آشنا هستند: تعداد بيكاران, قيمت روزانه سهام در بازار بورس, كارمزد حمل كالا در 15 سال گذشته, جمعيت نواحي جنوب تهران, مثالهايي از اين مفاهيم هستند. ولي اين مفهوم منطبق با موضوع اصلي آمار نيست. آمار, عمدتاً با وضعيت هايي سر و كار دارد كه در آنها وقوع يك پيشامد به طور حتمي قابل پيش بيني نيست.
استنتاجهاي آماري غالباً غير حتمي اند. تخمين نرخ جديد بيكاري بر مبناي مطالعه چند هزار نفر از مردان يا بررسي طرح جديد ترافيك تهران بر اساس نظر سنجي مثالهايي از اين موضوع اند.
آمار مجموعه اي از مفاهيم و روش هاست كه در هر زمينه پژوهش, براي گردآوري و تعبير اطلاعات مربوط به آن و انجام نتيجه گيري ها, در شرايطي كه عدم حتميت د ر آن وجود دارد, به كار مي رود.
نظريه و روش هاي جديد آماري, از حد ساختن جداول اعداد و نمودارها بسيار فراتر رفته است. آمار به عنوان يك موضوع علمي, امروزه شامل مفاهيم و روش هايي است كه در تمام پژوهش هاي كه مستلزم جمع آوري داده به وسيله يك فرايند آزمايش و مشاهده و انجام استنباط ونتيجه گيري بوسيله تجزيه و تحليل داده ها هستند, اهميت بسيار دارند. نمايش هاي عددي به صورت جنبه اي فرعي از آمار در آمده اند.
پرورش گياهان, تشخيص بيماري ها, برنامه هاي تربيتي و آموزشي, تعليمات اجتماعي- اقتصادي مثال هايي هستند كه علم آمار مي تواند مفيد باشد.
هدف ها اصلي آمار عبارتند از:
الف) انجام استنباط درباره جامعه از طريق تجزيه و تحليل اطلاعات موجود در داده هاي نمونه اي.
ب) سنجش ميزان عدم حتميتي كه در اين استنباط ها وجود دارد. علمي كه براي رسيدن به هدف هاي فوق اهميت دارد, عبارتست از طرح ريزي فرايند و دامنه نمونه گيري به طور يكه مشاهدات مبنايي براي استخراج استنباط هاي معتبر تشكيل دهند.
دلايل برگزاري دورهكلاس هاي كاربردي آمار در موسسه ايران زمين:
قرن بيستم شاهد افزايش روز افزون كاربرد استدلال آماري در تمامي رشته هاي علوم و حتي در علوم انساني بوده است. در نتيجه, امروزه آشنايي دانشجويان با اصول و تكنيك هاي پايه اي تحليلي آماري در اكثر دوره هاي علمي و حرفه اي اهميت خاص دارد.
خوشبختانه درك بسياري از مفاهيم اساسي آمار نياز به دانش رياضي پيشرفته ندارد. مقصود ما در اين دوره, ضمن معرفي طيف وسيعي از تكنيك هاي آماري كه كاربرد گسترده اي دارند, آشنايي دانشجو با اين روش ها و آگاه كردن او از محدوديت هاي آنها و نحوه اعمال اين روش ها با نرم افزار SPSS و در صورت لزوم با ساير نرم افزارهاي آماري مي باشد.
هدف ما, بيان مفاهيم با توجه به جوهر فكر و علم آمار در زمان حاضر است. بحث هاي كلاس عمدتاً متكي به استدلال هاي شهودي خواهندبود . البته گاهي از جبر هم استفاده مختصري خواهد شد. عقيده ما اين است كه اگر به دانشجويان توضيحات كافي در باره استدلالي كه مبناي اين روش هاست داده شود, درك بهتري از روش هاي آماري خواهند داشت. بدون چنين دركي اغلب دانشجويان علاقه شان را به موضوع از دست مي دهند و تنها ارائه كردن تعدادي دستور العمل, چه با استفاده از نرم افزار و چه بدون آن, ممكن است آنها را به استفاده غلط از علم آمار بكشاند. در هر بحثي كه در كلاس ها ارائه خواهد شد, ابتدا قبل از معرقي رسمي هر روش آماري مثال هايي را مي آوريم تا قلمرو كاربرد روش آشكار گرددد.
در موقع شرح روش هاي مختلف تحليل آماري دائماً يادآوري مي شود كه اعتبار هر استنباط آماري منوط به برقراري فرض هاي معيني درباره مدل است. اگر اين فرض ها نقض شوند, ممكن است نتايج گمراه كننده اي بدست آيند. احساس ما اين است كه آموزش آمار, حتي در سطح مقدماتي نبايد به توصيف روش ها محدود گردد. دانشجويان را بايد تشويق كرد تا نسبت به كاربرد روش ها برخورد انتقادي داشته باشند و وقتي به تفسير نتايج مي پردازند, احتياط لارم را به كار برند. اين نحوه برخورد بخصوص در مطالعه رابطه بين متغيرها مهم است,. يعني در بخشي از آمار كه شايد بيشترين (و نيز اشتباه آميز ترين) كاربردها را داشته است.
امروزه استفاده از نرم افزارهاي آ ماري به عنوان يكي از ضروريات تحقيقات بنيادين آماري, مطرح است. در هر تحقيق آماري معمولاً با حجم وسيعي از داده ها و اطلاعات ابتدايي روبرو هستيم. SPSS يك نرم افزار جامع با سهولت كاربردي بالا, تحليل اين حجم وسيع داده ها را امكانپذيري ساخته است. جنبه ديگري از تحقيقات بنيادي, روش هاي پيچيده تري است كه در يك نرم افزار پيشرفته آماري, امكان اجراي سريع و ساده دستورات اين روشها ممكن است.
با پيشرفت فوق تصور علوم كامپيوتري, لزوم استفاده از اين نرم افزار ها به صورت امري بديهي و ضروري در آمده است. كساني كه امكان استفاده از اين نرم افزارها را در تحقيقات خود محدود كنند, نه تنها رقابت با سايرين, بلكه حتي با گذشت زمان امكان جبران فاصله با ديگران را نيز را از دست مي دهند.
اين دوره براي چه گروهي برگزار مي شود؟
موسسه ايران زمين كه بخشي از فعاليت آن در مورد آمار است, براي پاسخ به نياز گسترده اي كه در زمينه سرعت بخشيدن و دقيق تر كردن پژوهش هاي آماري وجود دارد. جهت آشنايي بيشتر اساتيد, محققان و دانشجويان رشته هاي مختلف (در تمام مقاطع دانشگاهي) و كارمندان بانكها و ادارات و شركت هاي خصوصي و دولتي اقدام به برگزاري اولين دوره آماركاربردي مي كند و براي اين مهم تدريس مباحث نظري و استنباطي علم آمار به همراه استفاده از نرم افزار SPSS, بدليل گستردگي كاربرد در رشته هاي مختلف, سابقه بيشتر و كاربردي ساده تر به عنوان نرم افزار آماري منتخب, را آموزش مي دهد.
همچنين سابقه اجراي پروژه ها و پايان نامه هاي آماري در اين موسسه نشان مي دهد كه نرم افزار SPSS در اغلب مسايل آماري پاسخگوي نيازها بوده است.
توانايي هاي كسب شده پس از اين دوره:
پس از اين دوره شما با اصول و مباني آمار توصيفي و اسننباطي آشنا شده و انجام اين اعمال را بانرم افزار SPSS به صورت كامل فرا خواهيد گرفت و با توجه به اينكه در اكثر جلسات, از از كارهاي پژوهشي انجام شده در موسسه به عنوان تكليف براي دانشجويان استفاده مي شود, شما بعد از اين دوره با انواع پژوهش هاي رايج آماري و ريزه كاري هاي انجام آنها با نرم افزار SPSS به صورت كامل آشنا شده و بعد از اين دوره مي توانيد كارهاي آماري را در سطح خيلي خوبي انحام دهيد.
جامعه چه نيازهايي به آمار دارد؟
آمـــار
چندي پيش مجله science به دنبال يك نظر خواهي از دانشمندان علوم مختلف 20 كشف و اختراع مهم قرن بيستم را معرفي كرد. كه در ميان اين اختراعات و اكتشافات علم آمار نيز پس از اختراعات مهمي مثل ترانزيستور و كامپيوتر و قبل از ليزر قرار داشت. البته حضور علم آمار در اين فهرست چيز عجيبي نيست چون جهان امروز، جهان مديريت اطلاعات است و بخش عظيم اطلاعات نيز در هر علم، رشته، سازمان يا مركز شامل اعداد و ارقام ميشود كه در مرحله جمع آوري و تجزيه و تحليل اين اعداد و ارقام علم آمار مورد نياز است. براي مثال هنگام آزمايش تاثير يك داروي جديد، انتخاب يك نوع بذر در بين بذرهاي مختلف، مقايسه كيفيت دو روش تدريس در آموزش زبان، كنترل كيفيت محصولات، تعيين حق بيمه، پيشبيني نرخ ارز، نظرسنجي و پيشبيني انتخابات ، تعيين نرخ بيكاري، تعيين شاخص هزينه خانوار، تاثير و رابطه افسردگي بر تحصيل نياز به تحقيقات آماري داريم.
اما علم آمار كه حضور بسيار گسترده اي در زندگي ما دارد، چيست؟
موضوع آمار عبارت است از هنر و علم جمع آوري، تعبير و تجزيه و تحليل داده ها و استخراج تعميم هاي منطقي در مورد پديده هاي تحت بررسي. به عبارت ديگر يك آمار دان مي تواند براساس مجموعه اطلاعات عددي و بر مبناي مدل هاي رياضي و مدل هاي نظريه احتمال، پيشگويي كند؛ يعني به ياري اطلاعات گذشته، نحوه رفتار يك فرآيند را پيش بيني نمايد. از همين رو مي توان گفت كه علم آمار نتيجه گيري از جزئيات و يا رسيدن از جزء به كل است. كار علم آمار كمك به تفكر علمي است و آمارشناس كسي است كه مشاهده ميكند ، و اطلاعاتي به دست مي آورد ، و سپس با اطلاعات به دست آمده، اتفاقات و حوادث را پيش بيني مي كند. در يك كلام علم آمار ابزاري جديد ، در پيشبرد علوم مبتني بر مشاهده است.
تواناييهاي لازم :
در يك نظر خواهي كه از 12 استاد و 132 دانشجوي آمار دانشگاه هاي كشور انجام گرفته است، 10 استاد و 99 دانشجو، قوي بودن در علم رياضي را براي موفقيت در رشته آمار ضروري دانسته اند. چون مباحثي كه در علم آمار مطرح ميشود با رياضيات ارتباطي تنگاتنگ دارد و در واقع علم آمار يكي از شاخه هاي مهم از علم رياضيات است. بنابراين دانشجوي آمار بايد در درس رياضي قوي باشد و ابتكار و توانايي تجزيه و تحليل و حل مسائل رياضي را داشته و به آموزش و يادگيري علوم كامپيوتر علاقه مند باشد.
موقعيت شغلي در ايران :
بيشتر سازمانهاي دولتي از آمار براي ارائه ارقام و اعدادي كه مربوط به فعاليت هاي واحدهايشان ميشود، استفاده ميكنند و چون اين كار را چندان تخصصي نميدانند به جاي به كار گيري كارشناسان آمار از افرادي بهره مي برند كه آشنايي مختصري با اين علم دارند. در حالي كه اكثر برنامه ريزي هاي زيربنايي كشور را مي توان با استفاده از روشهاي پيشرفته آمار انجام داد. البته گمنام بودن علم آمار و كاربردهاي آن در جامعه، مانع از جذب فارغ التحصيلان رشته آمار نشده است بلكه بسياري از استادان و دانشجويان اين رشته معتقد هستند كه فارغ التحصيلان آمار كمتر با مشكل بيكاري روبرو ميشوند. فارغ التحصيلان اين رشته ميتوانند در سازمان برنامه و بودجه، مركز آمار ايران، بانكها، ادارات بيمه، بازار بورس، مراكز صنعتي و كارخانجات ، واحدهاي آماري وزارت خانه هاي مختلف همچون جهاد كشاورزي، كار، بهداشت، اقتصاد و امور دارايي، فرهنگ و ارشاد اسلامي و به طور كلي در هر مركزي كه نياز به جمع آوري و تجزيه و تحليل آمار و اطلاعات دارد، مشغول به كار شوند.